Güldem Atabay: Dünya ekonomisi ABD-Çin gerginliğinin tehdidi altında yavaşlıyor
20 Ocak’a az kaldı. Trump ile birlikte yaklaşmakta olan ABD-Çin ticaret savaşı, yavaşlama eğilimindeki Çin iktisadına değerli baskı yapacak. Trump’ın kapsamlı gümrük vergileri getirme muhtemelliğine Fed’in gevşetmekte olduğu para siyasetinde beklenenden erken bir şahin adım Çin iktisadını v e tabi global ekonomiyi olumsuz etkiletecek.
Çin idaresi de üzerine yığılan tehditleri bertaraf etmek için teşvik üzerine teşvik açıklamakla meşgul. Pekin’in 2025 büyüme maksadı ve muhtemel yeni takviyeler için detaylı planların açıklanacağı mart ayındaki Ulusal Halk Kongresi toplantısı merakla bekleniyor. Hedef iç tüketimi artırmak için hanehalkını desteklemek. Dolaysıyla uygulamaya konulabilecek tedbirler ortasında tüketiciler için sübvansiyonlar ve kuponlar, işsizlik yardımları ve emlak dalı için rahatlama bekleniyor. Bu ortada daha fazla hükümet dayanağı beklentisi artarken, ülkenin ekonomik toparlanmasının gücüne ait telaşlar de azalmıyor.
ABD tarafında da belirsizlikler artışta. Son işsizlik müracaatları dahil olmak üzere gelen ekonomik göstergelere ilişkin ABD iktisadının güçlü devam ettiğini anlatıyor. ABD’de birinci işsizlik müracaatları 2024’ü sekiz ayın en düşük düzeyinde kapatarak, şaşırtan derecede dirençli bir işgücü piyasasına işaret etti. Yeni işsizlik müracaatları 28 Aralık’ta sona eren haftada 9,000 düşerek 211,000’e geriledi. Yardım alan kişi sayısının bir göstergesi olan devam eden müracaatlar da 21 Aralık’ta sona eren haftada üç ayın en düşük düzeyi olan 1,84 milyona geriledi. Bu Cuma açıklanacak aylık istihdam verisi dikkatle bekleniyor artık. Bir evvelki ay 227.000’e karşılık aralık ayında bordrolara 160.000 çalışan eklendiğini göstermesi bekleniyor.
Trump ve takımının seçim başarısı akabinde izleyeceği siyasetlerin aslında güçlü bir ekonomiyi yeterlice köpürteceği korkusu merkez bankasına yönelik beklentilerin yine ayarlanmasına yol açtı. Gümrük vergilerinin ne kadar yükseleceği, nasıl bir enflasyonist tesir yaratacağı, vergi indirimi odaklı mali teşvikler ve göç siyasetinde radikal değişim yanında büyüme konusunda mali teşvik, deregülasyon kaynaklı optimistlik faiz oranlarındaki hareketin nedenleri. 10 yıllık ABD tahvillerinin getirisini yaklaşık %4,6’ya çıktı. Bu düzey de Fed’in Eylül ayında para siyasetini gevşetmeye başladığı zamanki düzeyinin yaklaşık bir puan üzerinde. Enflasyon beklentisinin yükseldiği manasına geliyor.
Küresel imalat bölümünden makus haber
Küresel imalat dalı aralık ayında yine daralmaya başladı. S&P Küresel Market Intelligence’a nazaran, global imalat bölümü geçen yılın sonunda tekrar daralmaya girdi, üretim ve yeni siparişler hafif artışların akabinde aralık ayında geriledi. J.P. Morgan global imalat satın alma yöneticileri endeksi (PMI) kasım ayındaki 50 düzeyinden aralık ayında 49,6’ya geriledi. Kötüleşme oranı mütevazı olsa da bu son altı aydaki beşinci düşüş. Aralık PMI datalarının mevcut olduğu 30 ülkeden yalnızca 13’ünde üretim arttı.
PMI’ın beş bileşeninden dördü -üretim, yeni siparişler, istihdam ve satın alma stokları- genel faaliyet şartlarındaki kötüleşmeyi yarattı. Yalnızca tedarikçilerin teslimat sürelerindeki düzelme PMI üzerinde olumlu bir tesir yarattı.
Hindistan en güçlü üretim artışını kaydetti, Yunanistan ve İspanya’nın güçlü performansları, daralma oranının ortalama 14 ayın en dik düzeyinde gerçekleştiği Avro Bölgesi imalat bölümündeki eğilimi aksine çevirdi. Fransa, Almanya ve Avusturya, kapsanan tüm ülkeler ortasında en keskin düşüşlerin yaşandığı ülkeler oldu. ABD ve Birleşik Krallık’ta da keskin düşüşler kaydedildi ve daralma oranları sırasıyla 18 ve 11 aylık rekorlara ulaştı. Üretim Japonya’da yavaşça düşerken Çin’de hafif bir artış kaydetti.
Uluslararası ticaret hacmi aralık ayında arka arda yedinci ay düşüş gösterdi. Tüm bu fotoğraf, urum işe alım kararlarına da yansıdı ve istihdam beşinci ay üst üste düştü. Girdi maliyet enflasyonuysa aralık ayında son dört ayın en yüksek düzeyine çıktı. Satış fiyatları enflasyonu ise son dokuz ayın en düşük düzeyine geriledi.
Küresel iktisat Trump devrine çok olumlu bir yerde başlamıyor kısaca. İmalat tarafında büyüme istikrarsız, maliyet baskıları artışta fakat satış tarafına şimdi yansımamış durumda. Trump’ın beklenen adımları resmi daha da bozacak.
/*
