SABAH Analizi: DeepSeek dünyayı alt üst etti

Muhteşem Yedili’ye Deep Seek darbesi

Çin merkezli bir teşebbüs olan DeepSeek’in düşük maliyetli yapay zekâ modeli, geçtiğimiz hafta piyasaya sürülmesiyle dünya çapında büyük ilgi gördü. Modelin, mevcut hizmetlere kıyasla daha az bilgi kullanarak ve çok daha düşük bir maliyetle çalıştığı belirtiliyor. OpenAI CEO’su Sam Altman, DeepSeek’i etkileyici bir model olarak nitelendirirken, yeni rakibin rekabeti artıracağını da tabir etti.

Nvidia’da  servet kaybedildi

Ancak, bu gelişme global piyasalarda dalgalanmalara yol açtı:  yatırımcılar teknoloji paylarından çıkarak Japonya, ABD ve Avrupa’daki büyük şirketlerin paylarında önemli kayıplara neden oldu. Wall Street’te kaygıların göstergesi olarak nitelenen CBOE oynaklık endeksi VIX keskin yükseliş kaydederken, Nvidia payları tek bir günde %17 düşüş kaydederek  593 milyar dolarlık bir piyasa kıymeti kaybı yaşadı. Daha da büyük fotoğrafta, DeepSeek’in yarattığı çöküş, yaklaşık 1,5 trilyon dolarlık borsa pahasını sildiğine şahit oluyoruz. Bir benzetme yapmak gerekirse Türkiye iktisadından daha büyük bir paha dün adeta kayboldu.

DeepSeek’in yükselişi, yapay zekâ yarışında Çin ve ABD ortasındaki rekabetin hızlandığını gösteriyor. Daha uygun maliyetli donanımlarla ileri düzey modeller geliştirme stratejisi, ABD’li teknoloji devlerinin yüksek maliyetli altyapı yatırımlarını sorgulatıyor. Yatırımcılar ortasında, yapay zekâ alanındaki bu yeni belirsizlikler nedeniyle dün evvel sat, sonra düşün yaklaşımının hâkim olduğunu gördük. Bilhassa, Nvidia ve öbür devlerin, piyasa risklerine karşı savunmasız olduklarını ve yüksek değerlemelerin bu durumu daha da kırılgan hâle getirdiğini görüyoruz.

Güvenli limanlara kaçış var

Küresel piyasalarda dün sabah bültenimizde de kelam ettiğimiz üzere gün uzunluğu riskten kaçış isteği hâkim olurken, inançlı liman ABD 10 yıllık devlet tahvil getirisi %4,50 düzeylerine kadar geriledi. Teknoloji paylarında kıymet kayıpları sertleşirken, Nasdaq bileşik endeksi, Aralık 2024’ten bu yana en büyük günlük düşüşünü kaydederek %3 gerilerken, en büyük 500 şirketi bünyesinde barındıran S&P500 endeksi ise %1,5 düştü. Trilyon dolar kulübüne geçen aylarda süratli bir giriş yapan Broadcom payları %17,4 paha kaybederken, Philadelphia yarı iletken endeksi ise Mart 2020’den bu yana en büyük düşüşünü yaşayarak %9,2 geriledi. Avrupa’da da teknoloji payları baskı altında kaldı. STOXX Europe 600 teknoloji endeksi %3’ten fazla düşerken, çip üretim ekipmanı sağlayıcısı ASML’nin payları %7 bedel kaybetti.

Bitcoin ve altın hırpalandı

Risk iştahının azalması ile dolar paha kazanırken, bedel saklama araçları Bitcoin ve altın bir ölçü da olsa hırpalandı. Geride bıraktığımız hafta tüm vakitlerin doruğuna dayanan ve 2,785 dolar düzeyine kadar yükselen ons altın dün yaşanan panikte 2,740 dolar düzeyine kadar gerilerken, kısa bir müddetliğine de olsa eşik bedel olarak görülen 100bin dolar düzeyinin altını test eden Bitcoin, yeninde 102bin dolar düzeyine toparladı.

EURUSD paritesi dün bu gürültünün içinde 1,0530 düzeylerine kadar yükselerek şaşırtan bir tablo sergilese de, 1,0430 düzeylerine bu sabah tekrar gerilediğini görüyoruz. Büyük fotoğrafta, altın ve bitcoin için görüşlerimiz değişmedi. Sırası ile 3bin dolar ve 125-130 bin dolar düzeylerini hedeflerken, EUR’yu ise beğenmediğimizi ve parite düzeyinden (1,00) pek de uzuaklaşamayacağını, hatta bir noktada 0,95 düzeyinin de test edileceğini öngörüyoruz.

Yatırımcıların panik havası için vermiş oldukları ‘orantısız’ reaksiyonun ilerleyen günlerde daha sağlıklı bir tabana oturacağını düşünüyoruz. Düşüşün alım fırsatı olacağını çabucak söylemek istemesem de, deneyim ile sabit olmakta birlikte, bu tip sert düşüşler alım yapmak isteyen ve dışarıda kalan yatırımcılar açısından da fırsat olarak okunmalıdır. Dün gün uzunluğu yaşanan panik, teknoloji balon patlamasına (tıpkı dot-com balonu gibi) yol açıp açmayacağı sorularının da sorulmasına neden olurken, paniğin bir ölçü da olsa azalma kaydetmesine karşın hala daha korunduğunu görüyoruz.

ABD Başkanı Trump, Çin merkezli yapay zeka teşebbüsü DeepSeek’in geliştirdiği yeni yapay zekâ modelini Amerikan sanayisi için bir “uyandırma çağrısı” olarak nitelendirdi. Trump, bu gelişmeyi olumlu bir adım olarak kıymetlendirerek, ABD’li şirketlerin rekabetçi kalabilmek için daha az maliyetle misal sonuçlar elde etmeye odaklanmaları gerektiğini vurguladı.

AMB ne yapacak?

Para üniteleri liginde yatırımcıların inançlı limanlara yönelmesine dün Japon Yeni ve İsviçre Frangı üzere riskten korunma araçları paha kazanırken, gözler bu noktadan sonra yarın ve perşembe günü faiz kararını açıklayacak FED ve Avrupa Merkez Bankası’na (ECB) çevrildi. Yılın birinci olağan toplantısının sonucu yarın akşam açıklayacak olan FED’den faiz indirim döngüsüne orta vermesini beklerken, ECB’den ise 25 baz puan faiz indirimine kesin gözüyle bakıyoruz. Bizim FED kararı kadar gözümüz FED Başkanı Powell’ın basın toplantısında olacaktır. Faiz indirimlerinin ne vakit devam edebileceği konusunda ipuçları arayıp, Trump’ın faiz baskısına Powell’ın nasıl karşılık vereceğini de merakla takip edeceğiz.

Asya borsaları

Yeni gün başlangıcında, pasifiğin öteki ucunda Japonya’nın Nikkei endeksi, Nasdaq’ta yaşanan düşüşün de tesiriyle yüklü olarak çip ile ilgili paylardaki kayıplar nedeniyle %1 geriledi. Japon çip testi ekipmanı üreticisi Advantest %9,6 düşüşle Nikkei’yi en çok aşağı çeken pay oldu. ABD borsalarının vadeli süreçlerinde derin olmasa da kırmızı rengin hâkim olduğunu not edelim!

Küresel panik BİST’e sıçradı

Yatırımcılar inançlı limanlara yönelerek global bazda bir satış baskısını tetiklemesinden Türk pay senetleri de nasibini aldı: BİST100 endeksi günü 1,1 düşüşle değerli bir düzey olarak görülen 10bin endeks düzeyinin altından kapatırken, öteki piyasalarda ise sakinliğin korunduğunu gördük. CDS risk primi 260 baz puan düzeyinde hudutlu kalırken, USDTRY kuru 35,70 düzeyine hafif de olsa yükseldi. Yatırımcıların göz bebeği olan tahvil faizlerinde ise hudutlu fiyatlarda yükselişler yaşandı.

Önemli mali tablo açıklamaları var

FED ve ECB faiz kararı kadar, dün yaşanan DeepSeek hadisesinden sonra Microsoft, Meta Platforms ve Tesla, yarın; Apple ise perşembe günü bilançolarını duyuracak. Teknoloji devlerinin açıklayacağı bilançoların piyasaların istikameti üzerinde belirleyici olacağını düşünüyoruz. Bilindiği üzere, bu şirketler son yıllarda piyasa yükselişine öncülük ederken, yüksek değerlemeleri nedeniyle açıklanacak olan bilançoların beklentileri karşılayamaması durumunda, satıcılı havanın daha da derinleşebileceği göz gerisi edilmemelidir.

Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Küme Müdürü,  Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası