FÖŞ yazdı: Ekonomi Yeni Yıla kötü girdi
Ekonomi değerlendirmemde 4 kritik bilginin üzerine çalışacağım. Bunlar:
- Ocak’ta %5’i aşan manşet TÜFE ve %3.85 olarak açıklanan mevsimsel tesirlerden arındırılmış “trend enflasyon”.
- A/A daralan ve 10 aydır daralma bölgesinde nöbetçi kalan ISO S&P Küresel imalat sanayi PMI ve Ocak’ta yine daralma bölgesine düşen MUSIAD-SAMEKS bileşik PMI.
- BloombergHT Ocak öncü tüketici itimat endeksinde gerileme ve
- Geçici datalara nazaran Ocak’ta $8 milyara yaklaşan dış ticaret açığı
Enflasyon şoku kolay bitmez
Maalesef, enflasyon şoku süreksiz değil. Minimum fiyat ve emekli artırımlarının derhal harcandığını görüyor ve ekonomist meslektaşlarımızdan ”asgari fiyat artırımı enflasyonu etkilemez” ilüzyonundan vazgeçmelerini diliyorum. BloombergHT itimat anketi düşük tutulan yılbaşı artırımları nedeniyle, bu tüketim dalgasının ilerki aylarda yavaşlayacağını anımsatıyor. ISO ve SAMEKS okumamda da yer yer talebin yavaşlamaya başladığı tarafında. Ocak’ta otomotif satışlarında sert çakılış ve elektrikli eşyada tatsız seyir de iç talebin ilerleyen aylarda enflasyona daha az katkı yapacağı görüşünü dayanaklar.
Velakin, Türkiye’de fiyat ve gelir gelişmelerini minimum fiyat üzerinden okumak tam gerçek değil. Tüm çalışanların takriben %40’nı teşkil eden yetişmiş mavi ve beyaz yakalılar %40’ın üstünde artırım aldı. Tesiri daha düşük olsa da, geçen sene yüksek mevduat faizinden oluşan Servet Tesiri de iç talebi canlı meblağ.
Buna rağmen, Türkiye’nin artık kurumsal nedenlerle kronik arz badiresi yaşayacak bir iktisada dönüştüğü tezimizi bir sefer daha vurguluyoruz. Siyasetteki anlamsız baskı, özel bölüme kayyım yasası, Mafya-yargı-parti münasebeti sayesinde şirketlere çökülmesi ve Mehmet Şimşek’in daima ek vergi kaynakları araması nedeniyle, özel kesimin sabit sermaye yatırımı yapma ve teknoloji ithal etme iştahı sekteye uğradı. Talep yüksek seyrettiğinde birinci reaksiyon daima kar marjlarnı genişletmek olur, sonra üretim artışı başlar. Fakat Türkiye’de bu sürecin birinci evresi devamlılık kazanmış olabilir.
Özetle, enflasyon şokunun o denli çarçabuk yatışacağı görüşüne katılmıyoruz. Bu yıl TÜFE’nin en az %30’da seyredeceği varsayımımızı hatırlatıyorum, bence %35 daha muhtemel bir senaryo. Ama, TCMB’ye talih yardım edebilir. Şu ana kadar güç fiyatlarında gerileme varsayımım hakikat çıkmadı, lakin Ticaret Savaşı senaryosunun güç talebini kayda paha ölçüde yavaşlatacağı görüşümü koruyorum. Ek olarak, Trump Körfez Arap Ülkelerine güç fiyatlarını düşük tutmak için baskı yapacak. Brent’in hangi fiyata gerileyeceğini varsayım etmek güç, ancak global iktisatta büyümenin iddia edildiği üzere %3 değil, jeopolitik nedenlerle %2’nin altına yavaşlaması Brent’i de $50-60/varil bandına itebilir.
TCMB yine faiz indirir
Gelelim TCMB para siyasetine. 8 Şubat’ta yapılacak birinci Enflasyon Raporu sunumunda, Karahan ve grup arkadaşlarınn Ocak enflasyon verisini süreksiz bir şok olarak nitelendireceği ve enflasyonun trend olarak düştüğü tezine uyacak bir kaç data bulacağından nerdeyse eminim. Türkiye’nin siyasi ortamı ve iş dünyasının içinde bulunduğu şartlarda, Mart’ta 250 baz puan faiz indirimi enflasyonla gayrete ziyan verse de kaçınılmaz.
Fakat bu türlü bir karar eşliğinde kesinlikle her toplantıda faiz indiriminin otomatik olmadığının açıkça vurgulanması gerektiğini düşünüyoruz. TCMB de Fed üzere paydaşlara faiz kararlarının bilgiye endeksli olduğunu ispat etmek yükümlülüğünde.
Özellikle, varsayım ettiğim üzere Ocak-Şubat aylarında TCMB-TUIK sektörel enflasyon beklentileri anketleri ve Koç Üniversitesi – KONDA hanehalkı enflasyon algısı anketi yükseliş gösterirse, TCMB’nin Mart’tan sonra faiz indirimlerine orta vermesi kaide olur. Aksi, halde enflasyon varsayımlarımızı üst tarafta güncellerim.
Buna karşılık, şimdi yerleşiklerin döviz ve altına kaçacağı bir senaryo öngöremiyorum. TCMB bir biçimde DTH – TL mevduat ve fon getirileri ortasındaki makası ikincisi lehine açık tutacak.
Bir diğer deyişle, TCMB vefatına güçlü dolar siyasetine sahip çıkacak. HSBC Portföy Stratejisti İbrahim Aksoy şu doneyi aktarıyor: “Düşük cari açık, Merkez Bankası ve iktisat idaresinin dezenflasyon açısından TL’de gerçek değerlenmeye verdiği değer ve indirimlere karşın faiz oranlarının bir müddet daha yüksek kalacak olması bu görüşümüzün ana dayanak noktaları pozisyonunda. Gazete Oksijen’de yer alan habere nazaran, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek dün katıldığı bir konferansta “Program devam ettiği sürece gerçek döviz kurundaki pahalanmanın süreceğine güvenebilirsiniz. İleriye dönük daha fazla fırsat olduğunu söyleyebilirim” tabirlerini kullandı”.
Dış ticaret açığından korkmalı mıyız?
Hayır, manşet datalar daima aldatıcı olur. Dış açığı mevsimsellikten ve altın-enerjiden arındırdığımızda karşımıza çok daha olumlu bir görüntü çkıyor. Akbank Ekonomik Araştırmalar’ın analizini beğendim ve utanmazca intihal yapıyorum:
“Ticaret Bakanlığı’nın süreksiz datalarına nazaran, dış ticaret istikrarı ocak ayında 7,7 milyar $ açık verirken, 12 aylık birikimli dış ticaret açığı 82,2 milyar $’dan 83,7 milyar $’a yükseldi. Dış ticaret açığı mevsimsellikten arındırılmış olarak bir evvelki aya kıyasla güzelleşmeye devam etti. Bu güzelleşmede altın ve güç ithalatındaki azalışın yanı sıra altın ve güç hariç istikrardaki düzgünleşme tesirli oldu. Ocak ayında altın ithalatı 1,5 milyar $ ile evvelki 3 aylık ortalamasının (1,9 milyar $) altında gerçekleşti. Mücevherat ithalatının da gerilediği görülüyor.
Reel değerlendirmenin sürdüğü ve talepte daralma sinyalinin alınmadığı mevcut ortamda dış istikrar eğilimindeki güzelleşmeyi olumlu bulsak da bu kaidelerde güzelleşmenin bir eğilime dönüşmesini beklemiyoruz. Önümüzdeki periyotta, dış talepteki toparlanmanın kuvvetli olmayacak olması, ticaret savaşları ve doların güç kazanması nedeniyle dış açığın genişleyeceğini değerlendiriyoruz”.
Bu tahlile büsbütün katılıyorum. TİM bilgileri Avrupa ülkelerine ihracatın güç şartlara karşın Y/Y arttığını müjdelerken, ISO PMI ayrıntıları da ihracat siparişlerinde mütevazi bir güzelleşmeyi bulguluyor.
Özetle, ihracat düşük oranlarda da olsa yükselmeye devam edecek. Turizm döneminde yeni rekorlar beklemiyoruz, ancak en azından geçen yılın net hasılatı, ya da tahminen %5 eksiği, temin edilebilir.
Sorun tüketim malları ithalatında, bir yılda $55 milyarı bulmuş. Taban fiyatın üstünde gelir edinen toplumun %40’nın ithal mallarının izafi olarak ucuzlamasını daha fazlasını tüketmek için münasebet olarak kullanacağı da kesin. Lakin, dış istikrardaki bozulma zati 2025 varsayımlarımızda var. Bu yıl cari açığın geçen yılın iki misline çıkmasını bekliyoruz, fakat bu durumda dahi GSYH’ya oranı kimseyi ürkütmeyecek %1.5 seviyesinde kalır.
GOÜ’ye fon akımları hakkında karamsar görüşüme karşın, Türkiye’nin dış borçlanmada zahmet çekmeyeceği kanaatindeyim. Sıcak para akımlarının hızlanacağına %100 eminim. Bu şartlar gerçekleşirse, TCMB yaz aylarında kura tüm müdaheleleri keser ve artık kıymetinin özgür piyasada belirleneceğini açıkça beyan eder. Fakat mevsimsel olarak coşan döviz akımları ve büyük yerleşiklerin TL’de kalmaya devam etmesiyle, kurda üst istikametli şok yaşanmaz.
Bir öteki deyişle, TCMB yaz aylarında AKP tabanı ve iş dünyasına “artık yakamdan düşün, kuru ben değil, özgür piyasa belirliyor” diyecek. Yıl sonuna gerçek 2026 başlarında sandık haberleriyle kurda çalkantı artabilir. Global şoklar da Türkiye’nin istisnai durumuna karşın dış borçlanma şartlarını zorlaştırabilir, lakin “o dereyi geçmek için paçaları sıvamak erken”.
Güldem Atabay ve FÖŞ tarafından kaleme alınan GADT Raporundan alıntıdır. Rapor örneği ve (ücretli) abonelik koşulları hakkında bilgi için,
