Onur Çelik: TL’nin değeri, yüksek faiz ve duran yatırımlar
TL ÇOK BEDELLİ Mİ ? NEYE NAZARAN ?
TL’nin ÜFE bazlı gerçek pahası 2015’ten bu yana en yüksek düzeyde iken TÜFE ye nazaran de doruğa yaklaşıyor. Pekala ancak bu enflasyon bilgileri TÜİK bilgileri baz alınarak hesaplanmış durumda.
Peki ya İTO yahut ENAG üzere enflasyon açıklayan kurumların verisini baz alsak ne olurdu ! TL bu halinden de hayli daha bedelli tahlilini yapmak zorunda kalırdık..
“Ücretler döviz bazında tarihin en yüksek düzeyinde fakat döviz bazında da bireylerin alım gücü önemli mana da düştü. Yani bizdeki döviz enflasyonu da paranın menşei olan ülkelerden çok daha fazla (sebep ne mi tabi ki arsa ve gayrimenkul rantı)Bu nedenle hem global rekabetin içerisinde olan endüstrici hem de vasıfsız fiyatlı kesim mevcut durumda çok zahmetli.”
Yani Pahalı yerli para enflasyon ile çaba bakımından düzgün iken, endüstrici ve ihracatçı için makus.. Deva ise maalesef düşük kur değil, rekabetçi olmak..
Rekabet için vaktinde aksiyon almayan endüstrici kabahatli mi evet, fakat tek kabahatli o değil..
Hadi faiz de enflasyonda her ikisi de %2 lerde olsa ne olurdu ?
Şüphesiz ki gerçek dal daha rekabetçi olurdu lakin asıl sıkıntı ne faiz ne de enflasyon. Asıl sıkıntı nitelikli eğitim, vasıflı işgücü, yüksek teknoloji, katma kıymeti yüksek eser ve VERİMLİLİK..
Mevcut mu bizde ? Değilse ne yapıyoruz? Değişim olmadan maalesef ilerlemeyi bırakalım mevcudu korumak dahi artık mümkün değil..
Yüksek enflasyon oranının getirdiği yüksek faiz siyaseti haliyle başta ticari krediler olmak üzere tüm kredi cinslerinde de faiz oranlarının artmasına neden oluyor.Şu an kredibilitesi yüksek ve ekonomik olarak büyük hacimlere sahip şirketler dahi piyasadan TL olarak % 45 faiz oranları ile borçlanabiliyor. KOBİ vb. üzere başka işletmelerin kullanabildikleri kredilerin faiz oranları ise % 50 bandına ulaşmış durumda.
Peki kredi piyasası açısından tek makûs haber faiz oranlarının yükselmiş olması mı ?
Maalesef hayır, bankaların kredi verme imkanları da mecburen azalmış durumda ki en büyük nedeni TCMB’ nin döviz kredilerine koymuş olduğu % 1 lik büyüme hududu..
Üstelik bu durum döviz kredilerini tabiri caiz ise karaborsaya düşürmekte ve şirketler ortası rekabet yüzünden döviz kredisinin faizini de artırmakta.
Şirletler tarafında gereğince kredi bulunsa dahi mevcut faiz oranları düşünüldüğünde yatırımcının yatırım yapması da sanıldığı kadar kolay görünmemekte. Malumunuz yatırımcının işletmesine koyduğu sermayenin getirisi minimum olarak risksiz faiz oranı olan hazine kağıtlarının ya da banka mevduat getirisinden fazla olmalı ki yatırımcı risk alarak yatırım yapsın. Üstelik gelir kaybı nedeniyle tüketici talebinin azaldığı hem de yüksek işsizlik sebebiyle bireylerin gelecekte elde etmeyi umdukları gelirleri elde edip edemeyeceklerinden emin olmamaları da onları harcama bakımından daha da muhafazakar hale getirmişken bunu başarmak nitekim daha da zorlaşıyor.
Daha Uygun Bir 2025 İçin Ne Yapmalı ?
Hepimizin hatırlayacağı üzere şu an olduğu üzere 2002-2008 yılları ortasında da hem enflasyon hem de faiz oranı epey yüksekti. O periyotla şu an içinde bulunduğumuz periyot ortasındaki temel fark ise o periyotta enflasyonla uğraşın bir numaralı ekonomik amaç oluşu idi. Şayet, hepimizin artık çok yeterli bildiği ve ayrıntısına girmeye gerek olmadığını düşündüğümüz yapısal ıslahat sürecine girerek atılması gereken adımları süratle atar ve enflasyonla gerçek manada çaba eder isek gerek enflasyon gerekse faiz oranları düşerek daha istikrarlı bir patikaya oturacaktır. Unutmayalım ki yatırımcının yatırım eğilimini belirleyen tek öge faiz oranı değildir, bir inanç iletisi ve yeni bir heyecan mevcut havayı bir anda olumlu halde değiştirebilir.
Yazarın Linked-In paylaşımlarıdır
